Kỹ thuật canh tác cây đậu nành

Tiêu đề: Kỹ thuật canh tác cây đậu nành Sat Mar 06, 2010 1:37 pm

Đậu tương hay đậu nành (tên khoa học Glycine max) là
loại cây họ Đậu (Fabaceae) giàu hàm lượng chất đạm protein, được trồng
để làm thức ăn cho người và gia súc.
Ngoài ra, trong cây đậu tương còn có tác dụng cải tạo đất, tăng năng
suất các cây trồng khác. Điều này có được là hoạt động cố định N2 của
loài vi khuẩn Rhizobium cộng sinh trên rễ cây họ Đậu.

1. Thời vụ trồng
Đậu nành có thể trồng được
quanh năm nhưng với mỗi thời vụ canh tác khác nhau sẽ có ảnh hưởng rõ
rệt đến sự sinh trưởng cây trồng, tình hình sâu bệnh, năng suất, phẩm
chất hạt, chi phí sản xuất. Tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL),
thời vụ canh tác thích hợp nhất là Đông Xuân và Xuân Hè.
Đậu nành
là cây ngắn ngày, nên có thể bố trí vào các mô hình luân canh, xen vụ
để tăng vòng quay của đất, nâng giá trị kinh tế cho người sử dụng đồng
thời hạn chế nguồn sâu bệnh lưu tồn qua mùa vụ canh tác.
Vụ Đông Xuân: Lượng
ánh sáng đầy đủ , đậu nành trổ hoa sớm , thời gian sinh trưởng ngắn ,
thuận lợi trong việc thu hoạch và phơi hạt. Sâu bệnh phát triển trong vụ
này tương đối ít .Hạt thu hoạch trong vụ này có phẩm chất tốt , nên có
khả năng bảo quản được lâu .
Lưu ý trong vụ Đông Xuân:
Nên trồng mật độ dầy hơn, do thân lá phát triển hạn chế hơn so với các
vụ khác.
Vụ Xuân Hè: Đậu nành
được trồng ở những chân ruộng lúa Đông Xuân sớm, (trước đây, thường được
trồng luân canh với lúa mùa). Trong vụ này, nếu được chăm sóc và đầu tư
kỹ thuật đúng mức, đậu nành sinh trưởng và phát triển tốt hơn vụ Đông
Xuân, năng suất cũng cao hơn. Nhưng vụ này , sâu bệnh bộc phát rất mạnh,
nhất là các đối tượng như dòi đục thân ở đầu vụ và sâu đục trái ở cuối
vụ. Trong vụ này, gieo càng muộn, thì mức độ thiệt hại do dòi đục thân
càng gia tăng. Lúc thu hoạch sẽ gặp trở ngại do mưa, phẩm chất hạt giảm ,
tỷ lệ hạt bị mốc và bệnh hạt tím cao.
Vụ Hè Thu: Thời gian
chiếu sáng trong ngày dài , nên đậu nành trổ hoa muộn , thời gian sinh
trưởng kéo dài.
Lưu ý trong vụ Hè Thu:Trong
vụ này, đậu nành phát triển thân lá rất mạnh, do đó mật độ trồng nên
thưa hơn so với các vụ khác trong năm.
Đầu vụ thường gặp hạn, nên
lưu ý vấn đề nước tưới. Cuối vụ , do mưa nhiều, thường gặp khó khăn
trong khâu phơi hạt , hạt dễ bị mốc và bệnh hạt tím. Trong vụ Hè Thu,
đậu nành dễ bị đổ ngã và phẩm chất hạt cũng kém hơn so với các vụ khác
trong năm.
Vụ Thu Đông: Trong vụ
này , mưa thường xuất hiện nhiều và liên tục, cần lưu ý các vấn đề
chống úng cho cây.
2.
Chuẩn bị đất
Tại tỉnh An Giang, có 2 mô
hình canh tác cây đậu nành
a. Mô hình chuyên canh màu:
Có làm đất
b. Mô hình luân canh: Không
làm đất.
a. Cách trồng có làm
đất :
- Cày đất lúc có ẩm độ vừa phải.
Tránh cày đất lúc còn quá ướt.
-Trường hợp đất quá khô, phải chủ
động tưới nước và chờ đến khi đất có đủ độ ẩm thích hợp thì mới cày.
-Tránh làm đất quá tơi, khi gặp
mưa, dễ bị đóng váng, cản trở việc hút nước, dinh dưỡng của cây, cây
sinh trưởng yếu, các nốt sần ít và nhỏ. Đường kính đất cày vừa phải: 4 –
5cm.
* Ưu điểm việc làm đất:
- Diệt cỏ dại.
- Nâng cao độ tơi xốp của
tầng đất mặt, tạo điều kiện thuận lợi cho hệ thống rễ phát triển mạnh
trong giai đoạn đầu.
- Hạn chế việc bốc phèn (xì
phèn) lên lớp đất mặt do mao dẫn.
* Nhược điểm:
- Tốn thời gian làm đất, do
đó kéo dài thời vụ trồng đậu nành. Có thể ảnh hưởng đến cây trồng vụ
sau.
- Tốn chi phí làm đất ,tưới
nước (vì muốn làm đất, phải để đất khô, sau khi gieo, phải tưới nhiều
nước) dẫn đến lợi nhuận bị giảm một phần .
Do đó việc áp dụng làm đất
chỉ nên áp dụng đối với những trường hợp đất quá khô, nhiều cỏ dại.
b.Cách trồng không làm
đất:
Cách trồng này đã có từ thời
xa xưa. Ở An Giang, đã áp dụng từ lâu với mô hình lúa mùa nổi luân canh
màu.
Trên chân đất ruộng, tiến
hành gieo đậu nành sau khi thu hoạch lúa, khi đất còn độ ẩm thích hợp.
Có thể kết hợp phủ rơm để giữ ẩm .
Trường hợp đất quá khô, có
thể tưới tràn, sau đó tháo nước ra , ngày hôm sau tỉa hạt.
* Ưu điểm :
- Tranh thủ thời vụ , vì
không phải chờ đợi thời gian làm đất .
- Giảm được chi phí trong
khâu làm đất. Do đó hiệu quả kinh tế hơn .
- Tận dụng được độ ẩm trong
đất sau khi thu hoạch lúa, do đó tiết giảm chi phí tưới nước.
* Nhược điểm :
-Sâu bệnh phát triển nhiều hơn
- Gặp trở ngại trong việc
ứng dụng phân bón, nhất là các loại phân đòi hỏi phải trộn hoặc lấp
xuống đất như phân lân, phân hữu cơ, vôi , ....
Ngoài ra, một số nơi còn áp
dụng biện pháp làm đất theo hàng, qua các thí nghiệm của Trường Đại học
Cần Thơ, cho thấy , không có sự khác biệt về năng suất đối với 2 biện
pháp kỹ thuật làm đất trên. Tuy nhiên, biện pháp không làm đất cho hiệu
quả kinh tế cao nhất.
3.
Mật độ trồng
- Áp
dụng tỉa, lượng giống 70 - 80kg/ha. Nếu sạ, lượng giống khoảng 100 -
120kg/ha
- Mật độ
trồng: Tỉa theo khoảng cách 40 x 10cm hay 30 x 20cm. mỗi hốc 3 cây (50
cây/m2) sau đó chừa lại 2 cây/lỗ. Mùa mưa trồng dầy hơn mùa khô : 30 x
15 cm; Mỗi hốc 3 cây (66 cây/m2 ) sau đó chừa lại 2 cây/lỗ.
- Gieo
độ sâu: 2,5cm
Tùy
thuộc vào giống, thời vụ trồng, đất đai, trình độ thâm canh mà có mật độ
trồng khác nhau.
4.
Phương pháp gieo:
Trước
khi gieo, phơi lại hạt giống một nắng nhẹ trên nong, nia, cót, không
được phơi trên nền xi măng, sân gạch khi nắng gắt.
Gieo hạt
khi đất đủ ẩm, trước khi gieo phải bón phân vào rãnh hoặc hốc, gieo hạt
xong lấp một lớp đất tơi xốp dầy 2-3cm.
Đối với
đậu nành trên đất 2 vụ lúa: Trước khi gieo hạt cho nước vào để làm cho
đất đủ ẩm, sau đó rút sạch nước mặt, vạch thành hàng hay dùng que ấn
thành hàng cách nhau 25-30cm để gieo hạt. Trên cùng một hàng gieo cách
nhau 7-8 cm/1hạt, hoặc theo khóm cách nhau 13-15cm, mỗi khóm 2-3 hạt,
lấp hạt bằng đất trộn NPK hoặc phân chuồng hoai mục.
5. Vấn đề bón đạm
cho đậu nành
Cùng
thuộc nhóm cây họ đậu, đậu nành còn có khả năng cố định đạm từ khí trời.
Khả năng này nhờ vi khuẩn Rhizobium jabonicum, gọi là vi khuẩn
cố định đạm. Vi khuẩn này sống trong điều kiện đất không bị ngập và đất
phải thoáng khí, giúp tạo nốt sần trong rễ cây họ đậu. Nhờ hút chất đạm
từ không khí, khi nốt sần trưởng thành (lúc cắt ngang có màu nâu đỏ) nó
sẽ cung cấp chất đạm lại cho cây trồng sử dụng. Do đó, việc bón quá
nhiều lượng phân đạm cho cây đậu nành là không cần thiết.
6.
Bón phân
Đối với cây đậu nành, do có
thể cố định được lượng đạm khí trời (Vi khuẩn Rhizobium japonicum) để
nuôi cây, vì vậy cần chú ý đến việc bón thêm phân lân và Kali để cân đối
NPK .
Phân Đạm nên bón vào đầu của
giai đoạn tăng trưởng, để kích thích bộ lá phát triển trước khi vi
khuẩn nốt sần ở rễ lấy được đạm từ khí quyển để nuôi cây .

NHU CẦU DINH DƯỠNG

Cứ 1 tấn hạt , cây đậu nành
đã lấy đi lượng dinh dưỡng từ đất :

(Đơn vị
tính: kg/ha)

N

P2O5
K2O
MgO
CaO
100kg/ha
16kg/ha
21kg/ha
4 kg/ha
4 kg/ha

Qua bảng trên , nhận thấy ,
cây đậu nành rất cần đạm , song do có vi khuẩn cố định đạm , nên lượng
đạm bón vào không cần nhiều. Cây đậu nành có nhu cầu về Lân , Kali , Can
xi , Magiê. Do đó, bón tập trung vào giai đoạn đầu của thời kỳ sinh
trưởng .
- Lượng
phân bón: Tùy theo từng loại đất, loại giống, mùa vụ,… mà có lượng phân
bón cho thích hợp. Có thể áp dụng theo công thức sau:
Công
thức 1: Sử dụng: 60kg Urea,
120kg DAP, 80kg KCL. (tính cho 1ha)
Bón lót:
60kg DAP và toàn bộ phân chuồng
7 - 10
ngày sau khi gieo: Bón 10kg Urea, 60kg DAP
25 - 30
ngày sau khi gieo: Bón 30kg Urea, 30kg KCL
35 - 40
ngày sau khi gieo: Bón 20kg Urea, 30kg KCL
Công
thức 2:Sử dụng: 105kg Urea,
300kg Super lân, 80kg NPK.
Bón lót:
300kg Super lân
7 - 10
ngày sau khi gieo: Bón 25kg Urea, 20kg KCL
25 - 30
ngày sau khi gieo: Bón 40kg Urea, 30kg KCL
35 - 40
ngày sau khi gieo: Bón 40kg Urea, 30kg KCL
Nếu có
điều kiện, bón thêm 5-6 tấn phân chuồng/ha, bón vào giai đoạn trước khi
tỉa hạt (bón lót)
Canh tác
trên đất phèn, tùy vào độ chua của từng loại đất, có thể bón thêm
30-50kg vôi bột. 1công (1.000m2), vào giai đoạn bón lót.
- Cách
bón: Bón lót: Vùi phân vào đất hoặc trộn với tro trấu, phân hữu cơ,
thuốc ngừa sâu bệnh. Sau đó lấp hạt lại. Đối với các lần bón thúc, Có
thể pha nước tưới hoặc bón cách hàng đậu 5cm, độ sâu 10cm.
6.
Chăm sóc
Khi cây
được 1 - 2 lá thật, tiến hành tỉa dặm để đảm bảo mật độ cây trồng trên
ruộng. Kết hợp với các lần bón phân, làm cỏ và vun gốc đậu. Có thể làm
cỏ bằng tay. Nếu sử dụng thuốc cỏ như Dual, Ronstar, phải xử lý trước
khi gieo đậu 1 - 2 ngày.
7.
Tưới tiêu nước
Đậu nành
là cây trồng cạn nhưng kém chịu hạn. Nhu cầu nước của cây đậu nành lớn
nhất vào thời kỳ ra hoa làm quả. Đậu nành khi gieo cần độ ẩm 50% mới mọc
được, vụ Hè Thu làm đất xong, cần gieo ngay. Đậu nành cần được tưới đủ
ẩm vào thời kỳ cây con và khi ra hoa kết quả.. Nếu bị hạn ở các thời kỳ
này, sẽ giảm năng suất. Nếu mưa lớn, cần thăm ruộng thường xuyên để tiêu
úng. Cần tránh hiện tượng đất bị ngập úng và đóng váng.
Nguồn: [You must be registered and logged in to see this link.] (Diễn
đàn sinh viên trường đại học Nông Lâm Thái Nguyên)